Vlita należy do dziko rosnących roślin, związanych ściśle z latem. Zbiera się ją w miesiącach letnich i przygotowuje się wiele letnich, zwłaszcza tradycyjnych dań. Po polsku Vlita to inaczej szarłat siny.
Jak już wiecie z poprzedniego wpisu ser, aby mógł być uznany za Fetę, musi być wytworzony z mieszanki mleka owczego i koziego, na terenie Grecji i według specjalnej procedury. Z tego tytułu nie mogę tak nazwać poniższego sera. Mogę go za to nazywać serem „typu Feta” lub bardziej prawidłowo λευκό τυρί ( czytaj: lefko tiri), czyli biały ser.
Greckiego sera Feta (gr. Φέτα) nie trzeba nikomu przedstawiać. To chyba najbardziej znany i szeroko stosowany ser grecki, dostępny w wielu miejscach na całym świecie. Jest to ser, którego korzenie sięgają starożytności.
Pierwsze wzmianki o tym serze znajdujemy już w Odysei Homera. Legenda głosi, że Cyklop Polifem, był pierwszym producentem sera feta i sera w ogóle. Niosąc codziennie mleko od owiec w schroniskach dla zwierząt, ku swemu wielkiemu zdziwieniu stwierdził, że po kilku dniach mleko zakrzepło, przyjmując stałą postać, a ponadto było jadalne i łatwe do przechowywania.
Paksimadia, czyli greckie sucharki znane bardziej jako składnik Dakos. Jednak równie często występują w sałatkach lub przekąskach, zwłaszcza z tych z pomidorami i oliwą. Składniki te bowiem wsiąkają z sucharki, powodując, ze stają się miękkie i jadalne, a cała potrawa jest bardziej pożywna.
Giouvarlakia to grecka nazwa mieszanych klopsików mięsno-ryżowych. Najczęściej są one gotowane w garnku w sosie jajeczno-cytrynowym, niekiedy w pomidorowym. Dzisiaj mam dla was propozycję przygotowania giouvarlakia z piekarnika (gr. Γιουβαρλάκια στον φούρνο).
Poza kawą po grecku drugą najpopularniejszą kawą jak Grecja długa i szeroka jest kawa Frappé, zwana potocznie frapką. Nic w tym dziwnego, gdyż doskonale chłodzi i orzeźwia w letnie dni.
Mamy typowo letnie temperatury, a więc czas na zmianę menu. Tym bardziej że pojawiają się nowe owoce, a na straganach obfitość warzyw. Dlatego dzisiaj proponuję wam sałatkę, prostą, wiejską, która u mnie towarzyszyła klopsikom z pieca, ale można ją również zjeść jako samodzielne danie.
W dawnych czasach chleb na zakwasie był jedynym dostępnym, a zakwas przygotowywano w domu i używano do codziennego pieczenia chleba. Zakwas jest też podstawą tradycyjnych słodkich wypieków. Zakwas (gr. προζύμι) to naturalne drożdże, które nadają wyrobom specyficzny smak. Przygotowanie go w domu nie jest trudne, a ze składników potrzebować będziemy jedynie mąki i wody.
Patatopita nie jest zwykłym plackiem ziemniaczanym. Czym różni się ona od znanych nam placków? Przede wszystkim tym, że wykonany jest z gotowanych ziemniaków. Istnieją też dwa rodzaje ciast z ziemniakami. Jedne są bez ciasta, inne, klasycznie z ciastem, najczęściej francuskim.
Proste sezonowe danie z makaronem w roli głównej. Towarzysza mu zielone greckie szparagi z okolic Kozani oraz kawałki delikatnego kurczaka, a wszystko o lekko cytrynowym posmaku.
Przepis na te placki zaczerpnęłam ze strony producenta kasz i makaronów Melissa. Występował tam, jako postne placuszki z kaszy manny (gr. Νηστίσιμα pancakes με σιμιγδάλι). Przepis oryginalny jest tutaj. Jest bardzo prosty oraz szybki, gdyż wystarczy 25 minut, by cieszyć się posiłkiem.
Bakłażany zwane też gruszką miłości to warzywa, a patrząc z botanicznego punktu, owoce, które wymagają ciepła, by rosnąć. Dlatego w Polsce uprawa bakłażana możliwa jest tylko pod osłonami, natomiast w Grecji to roślina, która jest dostępna niemal przez cały rok, a sezon na bakłażany przypada początków maja do końca października. I wówczas są najlepsze.
Szparagi, o czym nie każdy wie, znane były już starożytnym. Początkowo znane były jako roślina dziko rosnąca tzw. dzikie szparagi (gr. άγρια σπαράγγια). Te dzikie szparagi zwano wówczas vlastaria (gr. βλαστάρια). Do dzisiaj na greckiej wyspie Rodos dzikie szparagi nazywa się avranies (gr. Αβρανιές).
Chleby na zakwasie uważane są za zdrowsze i dłużej świeże. Chleb żytni na zakwasie jest jednak ciężki, dlatego wolę chleb pszenny, z mąki pełnoziarnistej, chlebowej, zwanej zimoto (gr. Ζυμωτό).
Bób w oliwie (gr. κουκιά φρέσκα λαδερά) to klasyka. Danie wegetariańskie, proste i sycące. Warzywa w oliwie, czyli tzw. ladera podaje się samodzielnie, zazwyczaj z serem feta i pieczywem lub z ziemniakami, kaszą bulgur lub makaronem. Mogą być również podawane jako dodatek do ryb lub mięsa.
W oliwie podajemy wiele warzyw: fasolkę szparagową, karczochy, okrę, bakłażany, groszek i wiele innych. Ladera to idealne potrawy na okres postu, a także w okresie lata.
Bardzo prosta i smaczna przekąska, którą przygotujecie w kwadrans. Potrzebne będą tak naprawdę dwa składniki i trochę dodatków. Najważniejszym jest świeży bób, po grecku κουκιά φρέσκα lub bób zielony κουκιά χλωρά oraz ser Feta. Smaku dodaje cytryna i czosnek oraz nieodłączna oliwa.
Możecie też polać tylko oliwą i też będzie smacznie. To bardzo prosty sposób na podanie świeżego bobu w formie sałatki. Ilość bobu podana w składnikach dotyczy już bobu obranego ze strąków, ale przed gotowaniem. Jeżeli chcecie sałatkę urozmaicić, to możecie dodać świeżego, zielonego groszku.
Placek z grzybami na cieście wiejskim (gr. Μανιταρόπιτα με χωριάτικο φύλλο) jest grzechu wart. Oczywiście grzechu, nieumiarkowania w jedzeniu. Placek jest pracochłonny i czasochłonny.
Kilka lat temu wstecz przyniosłam współpracownikom w hotelu polski sernik po wiedeńsku. Z braku twarogu wykorzystałam grecki ser anthotiro. Jakie było moje zdziwienie, gdy zostało ono okrzyknięte słonym ciastem. W ramach rewanżu dostałam przepis na inne "słone" ciasto. Tym razem było ono rzeczywiście wytrawne i nie miało wiele wspólnego z ciastem. Przepis poniżej.
Wytrawne ciasto z Fetą i suszonymi pomidorami (gr. Αλμυρό κέικ με φέτα και ξηρά ντομάτα) to świetna przekąska np. do piwa. Danie jest tanie i bardzo smaczne, przygotujecie go w pół godziny, a pieczenie nie zajmie zaś więcej niż 40 minut. Szybko, łatwo i bezproblemowo.
Jak już wiecie to, co kryje się pod nazwą chałwy, niejedna ma postać. Chalouvas (gr. χαλουβάς) to rodzaj chałwy przygotowywanej na wyspie Rodos, we wsi Apollona. We wsi tej kultywuje się tradycyjne zwyczaje oraz wykorzystuje stare przepisy, a recepta na chalouvas właśnie do takich należy.
Podobnie jak chałwa z semoliną (z grysikiem), składa się ona z trzech składników: z semoliny, oliwy
O smaku potrawy często decydują dodatki, takie jak przyprawy, albo sos. Ladolemono (gr. λαδολέμονο) to prosty i lekki sos z oliwy i cytryny. Przygotujesz go w 5 minut! Podnosi on kwasowość potraw, a z drugiej strony dodaje smaku, czyniąc potrawę smaczniejszą i bardziej aromatyczną. Sos ten idealnie nadaje się do wszelkich sałatek z zielonych liści, sałaty i ziemniaczanych.
Pitakia, czyli pierożki mogą być pieczone lub smażone na oliwie. Smażone robi się szybciej i są bardziej tłuste, a przez to kaloryczne, jednak obłędnie smaczne. To świetny sposób na obiad lub kolację, a po przestudzeniu można je zabrać ze sobą jako przekąskę lub drugie śniadanie.
Lagana (gr. Λαγάνα) to chleb przaśny, który jest tradycyjnie wypiekany w Grecji tylko jeden dzień w roku w Czysty Poniedziałek, w dzień rozpoczynający Wielki Post. Jego nazwa pochodzi od starożytnego greckiego λάγανον, czyli płaskiego ciasta zrobionego z mąki, wody.
Podczas okupacji tureckiej wielu Greków nie mogło znieść tureckiego jarzma, uciekli więc w góry, gdzie zostali partyzantami. Władze traktowały ich jak przestępców i ścigały, ale zwykli ludzie podziwiali ich za odwagę i często uchodzili za bohaterów. Aby przeżyć w górach, żyli z gościnności swoich rodaków, jednak nieraz ukradli kozę lub owcę, dlatego też dostali przydomek Kleftes (gr. Κλέφτες), czyli złodzieje.
W sklepach w Grecji pojawiła się już cukinia. Wybrałam specjalnie młodą i niewielką, by przygotować z niej smaczne, szybkie danie, czyli cukinie z mięsem mielonym (gr. κολοκυθάκια με κιμά). Zwykle cukinie z mięsem mielonym kojarzą się z cukiniami nadziewanymi mięsem i podane z sosem pomidorowym lub avgolemono, czyli z sosem jajeczno-cytrynowym. Taka jest wersja klasyczna.
Piersi z kurczaka najlepiej grillować ze skórą. Jednak gdy kupiliśmy gotowe filety bez skóry, to także możemy je położyć na grillu. Jednak aby nie wyschły i nie straciły smaku, warto je czymś posmarować. Może to być warstwa oleju lub marynaty.
Smażony chleb Chalkidiki (gr. τηγανόψωμο Χαλκιδικής) to przepis klasyczny, charakterystyczny dla półwyspu Chalcydzkiego. Nie jestem specjalistką od tego regionu Grecji, dlatego przepis podałam za Lefterisem Lazarou, greckim kucharzem, znanym z telewizji i autorem książek kucharskich.
Wracając do samego dania, to jest ono skromne, ale przez to tanie i zaskakująco smaczne. Łączy w sobie trzy klasyczne greckie składniki: mąkę, oliwę i ser Feta. Na Półwyspie Chalcydyckim podają
Wieprzowina z porem (gr. Χοιρινό με πράσα) to danie łatwe i niezwykle smaczne w swej prostocie. Przygotowuje się go szybko, jest nieskomplikowane i nie wymaga wyszukanych składników. Wszystko, czego potrzebujecie, żeby je przygotować, znajdziecie w najbliższym sklepie.
Hummus to tradycyjnie pasta przygotowywana z ciecierzycy z dodatkiem pasty sezamowej Tahini. Jednak hummus można przygotowywać również z innych roślin strączkowych. Doskonałym przykładem jest tutaj grecka fava, czyli pasta przygotowywana z groszku.
Dzisiaj mam dla was hummus z groszku (gr. Χούμους από αρακά), doskonałą przekąskę na okres postu, ale też świetny dip do frytek, placków pita, czy tak jak u mnie do paluszków chlebowych.
Paluszki chlebowe (gr. κριτσίνια) to świetna przekąska. Można je chrupać samodzielnie do wina lub piwa albo podawać do sałatek, sosów i dipów. Przepis jest bardzo prosty, jak i jego wykonanie, dlatego pewnie zakochasz się w tych domowych paluszkach.
Kritsinia są paluszkami wykonanymi z ciasta chlebowego z dodatkiem drożdży. Otoczone są w nasionach, a także w twardym serze, typu parmezan, kefalotyri lub kefalograviera. Można je używać
Jeżeli obchodzicie walentynki, to możecie z tej okazji przygotować słodki deser od serca i przyozdobić go odpowiednio do okazji. Możecie też użyć formy w kształcie serca, o ile taką posiadacie. Sernik (gr. τσεισκέικ) bez pieczenia, przygotowuje się szybko i bezproblemowo.
Loukoumades (gr. λουκουμάδες) to rodzaj pączków, a raczej pączusiów, przygotowywanych w Grecji. Różnią się one od pączków przygotowywanych w Polsce. Są to małe kulki, nieco większe od włoskiego orzecha, smażone w głębokim tłuszczu i tradycyjnie moczone w syropie lub polewane miodem.
Fasoli Borlotti nie trzeba nikomu przedstawiać, gdyż w ostatnim czasie dość często króluje w mojej kuchni. W Grecji nazywana jest ona χάντρες lub μπαρμπούνια, w nawiązaniu do jej kształtu, czyli koraliki lub ubarwienia przypominającego rybę barwenę, czyli Μπαρμπούνι.
Tahini jest bogate w składniki odżywcze, o czym pisałam we wpisie Tahini, czyli pasta sezamowa. Z tego powodu pasta ta powinna częściej pojawiać się na naszych stołach. Niestety większość osób w Grecji używa jej zwykle podczas postu, zapominając o niej przez pozostała część roku.
Trochę szkoda, bo ta bomba energetyczna, pełna witamin i mikroelementów, świetnie nadaje się do rozpoczynania z nią dnia. Tahini z dodatkiem miodu świetnie uzupełni owsiankę. Tahini z czekoladą
Stifado to po prostu grecki gulasz, nie tylko mięsny. Przygotowywany jest przez cały rok z różnego rodzaju mięsa. Za tradycyjny uważany jest gulasz z królika, ale ogranicza się on do Krety, gdyż np. na Rodos popularny jest gulasz wołowy. Tak naprawdę stifado może być przygotowany z każdego rodzaju mięsa, również z koziny, jagnięciny, wieprzowiny, lub jak poniżej, z kurczaka.
Zakręcone tiropitakia (gr. Στριφτά τυροπιτάκια) to pyszne, smaczne bułeczki z ciasta fyllo z serowym nadzieniem. Łatwe do przygotowania, doskonałe na śniadanie, przekąskę lub do zabrania ze sobą do szkoły, lub pracy. Dla każdego, małego, młodego i starszego.
Tebelopita (gr. τεμπελόπιτα) znaczy leniwe ciasto. U nas zaś jest leniwy placek z serem (gr. Τεμπέλικη Τυρόπιτα), czyli bez ciasta. Jest to bardzo szybkie i łatwe ciasto serowe, idealne gdy nie masz czasu, a chcesz przygotować coś na śniadanie lub obiad. Placek ten można jeść samodzielnie, albo z dodatkami, na ciepło, ale też na zimno.
Istnieje wiele przepisów na leniwe ciasto z serem. Niektórzy przygotowują go tylko z Fetą, inni dodają
Biftekia (gr. μπιφτέκια), czyli inaczej burgery to nic innego, jak kotlety wykonane z mięsa mielonego, o okrągłym, lekko spłaszczonym kształcie. Jego nazwa pochodzi od francuskiego słowa bifteck (od angielskiego befsztyka, beefsteak), czyli kotlet z mięsa wołowego (gr. βοδινό μπριζόλα).
Sosy i pasty spełniają w kuchni greckiej różnoraką rolę. Mogą być pastami, które podaje się do pieczywa i warzyw, sosami do ryb, mięs, makaronów lub dipem do maczania. Je się je jako dodatek lub jako przystawkę. Niekiedy nazywa się je sałatkami, chociaż z konsystencji nie przypominają sałatki. Najczęściej mają konsystencję gęstej zupy lub aksamitnej pasty.
Lubię wykorzystywać różne pasty w charakterze przekąski, a niekiedy nawet głównego posiłku. Ten zwykle lekki posiłek, może być też sycącym daniem. Wszystko zależy od składników, z których został przygotowany.
Łopatka to mięso często uważane za gorsze od szynki. Jednak dobrze przyrządzone jest równie smaczne, a sporo tańsze. Jeżeli chcesz spróbować nowych smaków, to musisz wypróbować ten na łopatkę wieprzową zapiekaną z pomarańczami (gr. Χοιρινό σπάλα ψημένο με πορτοκάλι).
