Nie wiem, czy jest jeszcze ktoś, kto nie wie, jak przygotowuje się kawę po grecku? Dlatego nie o tym będzie dzisiejszy wpis. Jednak ponieważ obchodzimy Dzień Kawy, chciałam wam przedstawić bliżej kawę, którą Grecy uważają za panaceum na całe zło. Oczywiście chodzi o kawę po grecku.
Dlaczego kawa parzona?
Dzisiaj możemy wybierać w rodzajach kawy, sposobach jej mielenia i parzenia. Obok mamy kawę rozpuszczalną i w kapsułkach, na które to rodzaje Grek popatrzy z politowaniem i pogardą. O ile jeszcze kawę rozpuszczalną toleruje w lecie, gdy przygotowuje ja na zimno, to wszelkie wynalazki zostawia innym. Prawdziwy Grek pije bowiem prawdziwą kawę, czyli taką przygotowywaną powoli na małym gazaki, zalaną wodą w briki i bez pospiechu gotowaną. Zwłaszcza wtedy, gdy chłód do okien puka i zapowiada długą i słotną zimę.
Dlaczego preferują kawę parzoną w ten sposób? Według badań, umiarkowane spożycie kawy po grecku ma korzystny wpływ na organizm człowieka. Jest ona bowiem bogata w przeciwutleniacze, ma wysoką zawartość polifenoli, a zawartość kalorii jest niska, zwłaszcza jeśli jest spożywana bez cukru.
Pomijając zaś aspekt kulinarny, to dzięki kawie parzonej można powróżyć z fusów ;)
Zdrowotne walory kawy po grecku
Kawa po grecku ma dobra sławę i polecana jest w umiarkowanych ilościach nawet przez greckich lekarzy. Sama usłyszałam od lekarza rodzinnego, że filiżanka elliniko z rana chroni przed chorobami serca. Według badań przeprowadzonych przez badaczy z Uniwersytetu Ateńskiego kawa po grecku przyczynia się do długowieczności. Badania przeprowadzono na mieszkańcach wyspy Ikaria, którzy słyną ze zdrowego i długiego życia. Podobno ci, którzy pili regularnie grecką kawę lepiej funkcjonowali oraz niższe było u nich ryzyko zawału serca.
Kawa po grecku w ilości jednej filiżanki dziennie może zmniejszyć ryzyko udaru, do 20%, a dzięki zawartości kofeiny w ilości około 40 mg kofeiny, jest łagodnym środkiem pobudzającym ośrodkowy układ nerwowy. Picie dwóch filiżanek elliniko, czyli około 75 mg kofeiny związane jest ze zwiększoną uwagą i czujnością, w sytuacjach stresowych, co wydaje się korzystne w sytuacjach wymagających zwiększonej uwagi i czujności.
Porównując osoby pijące elliniko z osobami, które kawy nie piły lub piły inne rodzaje kawy, wykazano, że ci pierwsi byli o 21% mniej narażeni na rozwój raka prostaty i o 3% mniej narażeni na rozwój wszelkich innych form raka.
Kawę po grecku najlepiej pić w godzinach porannych, gdyż kofeina wpływa na wydzielanie kortyzolu, który reguluje wewnętrzny zegar organizmu i pomaga nam zachować czujność. Oczywiście z kawą, nawet elliniko nie można przesadzać. Powinna być ona spożywana w umiarkowanych ilościach, zwłaszcza przez osoby z problemami zdrowotnymi. Kofeina może powodować przemijającą tachykardię, wzrost ciśnienia krwi, niepokój, stres i dyskomfort u osób wrażliwych na kofeinę lub tych, którzy jej nadużywają. Jeżeli będziemy pić kawę z umiarem i tylko przed południem to wyjdzie nam ona jedynie na zdrowie!
Jak przygotowujemy kawę po grecku?
Zanim przystąpimy do parzenia kawy, musimy przygotować odpowiednie naczynie tzw. briki (gr. μπρίκι), czyli metalowy garnuszek z długą rączką. Jeszcze lepiej, gdy mamy Bakirenio (gr. μπακιρένιο), czyli taki sam garnuszek, ale miedziany. Poza tym przyda się kawa czarna drobno mielona oraz cukier, o ile używamy oraz filiżanka do elliniko cafe. Jest to mała filiżanka, zwykle o pojemności 60 do 75 ml.
W dawnych czasach używano tylko naczyń z miedzi lub brązu i bardzo powoli gotowano kawę w popiele z węgli. Później umieszczano briki w pojemniku wypełnionym ciepłym piaskiem, gdzie bardzo powoli dochodziła kawa. Uzyskiwana w ten sposób kawa wymagała wiele cierpliwości, ale dzięki temu procesowi uzyskiwano jej pełen smak.
 |
| Briki metalowe |
 |
| Miedziane bakirenio |
Dzisiaj przygotowujemy kawę po grecku na małym palniku kuchenki lub palniku z butlą tzw. gazaki. Na początek wlewamy do garnuszka odmierzoną filiżankę letniej wody. Jeżeli przygotowujemy dwie kawy, wówczas wlewamy dwie filiżanki wody. Woda powinna mieć temperaturę pokojową. Briki umieszczamy na małym ogniu, na kuchence i włączamy. Na każdą filiżankę wody wsypujemy jedną, pełną łyżeczkę kawy i tyle cukru, ile chcemy. Po umieszczeniu kawy i ewentualnie cukru w garnuszku wszystko mieszamy jeden raz. Nie mieszamy ponownie!
Gdy kawa zacznie rosnąć w garnuszku i podnosić się, wówczas ściągamy ją z ognia, dwukrotnie uderzamy dnem o blat i ponownie stawiamy na ogniu. Gdy zaczyna się ponownie podnosić, wtedy ściągamy ją z ognia i nalewamy do filiżanek.
Serwowanie w filiżance zależy od preferencji użytkownika. Jeśli chcemy uzyskać grubą, aksamitną piankę wówczas lejemy kawę z niska, jeśli chcemy uzyskać piankę z pęcherzami, z wysoka. Jeżeli przygotowujemy równocześnie dwie kawy, wtedy musimy najpierw nalać nieco do pierwszej filiżanki, potem do drugiej, ponownie do pierwszej i do drugiej. Naprzemiennie, aż wypełnimy obie filiżanki.
Podsumowując, do przygotowania kawy po grecku potrzebujemy:
- 1 - 1 ½ łyżeczki greckiej kawy (ok. 7 g)
- ½ - 1 łyżeczki cukru (opcjonalnie)
- 1 filiżanka wody (w przybliżeniu 75 ml)
Proces przygotowania jak wyżej.
Różne wariacje kawy po grecku
Kawa po grecku ma jednak wiele odmian smakowych, a wiążą się one z obecnością cukru. To oprócz trzech podstawowych: słodka, średnia i naturalna, kilka odmian różniących się słodkością i sposobem przygotowania. Jak przeczytacie poniżej, wyobraźnia Greków w sposobach przygotowania elliniko jest niemal nieograniczona.
Żadna inna kawa nie ma tak wiele nazw. Zobacz poniżej, ile z nich znasz?
Prosta kawa składa się z 7 g kawy (kopiasta łyżeczka), 75 g wody i tyle cukru, ile chcemy. Nazywana jest ona lekką. Może być ona:
- Bez cukru (gr. o σκέτος)
- Z odrobiną cukru (gr. o με ολίγη)
- Średnie (gr. o μέτριος) z jedną łyżeczką cukru
- Słodka (gr. o γλυκός) z dwoma łyżeczkami cukru
Elliniko może mieć też inne proporcje i wtedy będzie nazywana ciężką (gr. Βαρύς), gdy damy 2-3 łyżeczki kawy i tyle cukru ile chcemy. Wyróżniamy tutaj, ze względu na dodatek cukru:
- Varis sketos (gr. o Βαρύς σκέτος) – bez cukru
- Varis metrios (gr. o βαρύς μέτριος) – 3 łyżeczki kawy i 1 ½ łyżeczki cukru
- Variglikos (gr. o βαρύγλυκος) – 3 łyżeczki kawy i 3 łyżeczki cukru
Oprócz tego rozróżniamy elliniko vrastos, czyli kawę gotowaną. Różni się ona od klasycznej tym, że pozwalamy się kawie zagotować i gotujemy ja nadal po tym, jak opadnie pianka. Najczęściej wyróżniamy tutaj słodką, mocną kawę (gr. o γλυκηβραστός) z 2 łyżeczkami kawy i 3 łyżeczkami cukru.
Innym rodzajem gotowanej kawy elliniko jest Meraklidikos (gr. Μερακλίδικος), czyli kawa gotowana na bardzo malutkim ogniu przez długi czas. Może to być 20 minut do nawet pół godziny. Ten rodzaj kawy mieszamy od czasu do czasu, aby uwolnić wszystkie aromaty kawy. Uzyskany w ten sposób napój jest bardzo aromatyczny, słodki i gęsty.
A ty, jaką kawę po grecku preferujesz?